عرصه‌ای آزاد برای اندیشیدن دربارهٔ معماری ایران

آیا عُمر مینیمالیسم به سر آمده است؟

 

آیا عُمر مینیمالیسم به سر آمده است؟[1]

نوشته شده توسط دیما اِستوهی[2]؛ 27 می 2022.

خانه‌­ی نورم[3] / معمار آلِن کارل[4]. عکس از فلیکس میشُو[5].

زیبایی­‌شناسی بصریِ چند دهه­‌ی گذشته را می‌توان به عنوان طراحی با اصول و قواعد «تهی‌­مندی»[6] تعریف کرد. بنا به گفته‌­ی بعضی، با ترویج جریان مینیمالیسم (یا کمینه‌­گرایی) که در عین حال که از محبوبیت جهانی برخوردار است به شدت نیز مورد نقد و نکوهش واقع شده، در هنر، سبک زندگی، مُد و فشن، یا طراحی صنعتی و طراحی داخلی، نیاز به حفظ چیزها در یک [مقدارِ] حداقلِ ساده وجود داشته است. مینیمالیسم، این مفهومِ فروکاستن چیزی به عناصر لازم و ضروری آن است. اما، چه کسی تصمیم می‌­گیرد که چه چیزی ضرورت دارد، و چه کسی تصمیم می­‌گیرد که چیزی خیلی زیاد است؟ جریان‌­های[7] معاصر، با این پرسش‌­های ذهنی، همراه با تغییرات بنیادی در مصرف­‌گرایی و شیوه­‌ی زندگی افراد که در طول سال­‌های اخیر مشاهده شده، نشان دادند که مینیمالیسم ممکن است ماندگار شود، اما با یک چرخش (تغییر).

خانه‌­ی اولاریا[8] / NJ + همکاران معمار[9]. عکس از دنیلسون ماچادو[10]– استودیو MCA.

خانه‌­ی اولاریا / NJ + همکاران معمار. عکس از دنیلسون ماچادو- استودیو MCA.

مینیمالیسم جنبشی هنری است که پس از جنگ جهانی دوم شروع به شکل­‌گیری کرد، و گمان میذ­رفت به عنوان واکنشی در مقابل مدرنیسم و اکسپرسیونیسم انتزاعی[11] در آن زمان شکل گرفت. هنرمندان، با ایجاد آنچه معتقد بودند باید «ناب­‌ترین صورتِ زیبایی»[12] باشد، می­‌خواستند از ویژگی‌­ها و مشخصه­‌های عاطفی و بیانی این ژانرها، که احساس می­‌کردند انحرافی از خود هنر بودند، فاصله بگیرند. اصطلاح مینیمالیسم که در هنرهای تجسمی، موسیقی، و طرح­‌های صنعتی دهه‌­ی 1960 بسیار مشاهده شده، غالباً به چیزی اشاره دارد که به ملزومات آن تجزیه شده، و هر نوع تزئینات کنار گذاشته شده است. هنرمندان و مجسمه‌­سازانی مانند فرانک استلا[13]، رابرت موریس[14]، دونالد جاد[15] و کارل آندره[16]، به عنوان تنی چند از هنرمندان این سبک، شروع به حرکت به سمت تجرید هندسی[17]، و کاوش و بررسی آن از طریق رسانه­‌های[18] مختلف کردند. در آن سوی اقیانوس اطلس، رویکرد اروپایی به مینیمالیسم، در آثاری از هنرمندان وابسته به باهاوس، جنبش داستیل، و جنبش کانستراکتیویست روسی مشاهده شده است.

خانه­‌ی کوشینو[19]، آشیا-شی[20] / ژاپن. عکس از کازونوری فوجیموتو[21].

در معماری، مینیمالیسم به عنوان فضا یا سازه‌­ای تعریف می‌­شود که به پایه‌ای‌­ترین عناصر و اجزایش تقلیل یافته است. این جنبش در اواخر دهه­‌ی 1980 بین لندن و نیویورک به محبوبیت رسید، یعنی زمانی که صاحبان بوتیک‌­های مُد و فشن از معماران درخواست می­‌کردند تا فضاهای نسبتاً خالی[22] طراحی کنند که از سطوح سفید رنگ، نورپردازی سرد[23]، و فضاهای خالی بدون مانع[24] با حداقل مقدار اشیاء و مبلمان، استفاده می‌کنند تا تمام توجهات را بر روی لباس‌­ها متمرکز سازند. گمان می‌­رود که فلسفه­‌ی ذِن،[25] طراحی سنتی ژاپنی و جنبش‌­های باهاوس و داستیل منبع الهام مینیمالیسم بوده‌­اند. عده‌­ی دیگری مدعی هستند که مینیمالیسم همچنین واکنشی به ظهور صنعتی‌­سازی[26] و زندگی متراکم شهری بود، که به مثابه نوشدارو و علاجی برای شلوغی و هیاهوی زندگی کلان­‌شهری[27] عمل می­‌کرد.

خانه­‌ی ایتس[28] / 2 بوکس دیزاین[29]. عکس از میل اسپیس و ورک پیپر پرس[30].

خانه­‌ی ایتس / 2 بوکس دیزاین. عکس از میل اسپیس و ورک پیپر پرس.

آپارتمانی در زوریناس[31] / گروه معماری هیما[32]. عکس از نوربرت توکاج[33].

یکی از عبارت‌­های کلیدی برای توصیف این سبک، عبارت «کمتر بیشتر است» منتسب به معمار معروف لودویگ میس وندروهه است. استفاده‌­ی داستیل از تجرید و سادگی، در ترکیب با استفاده‌­ی باهاوس از مصالح صنعتی و فرم‌­های تقلیل­‌یافته، معماری مینیمالیست را تعریف می­‌کنند. یافتن ارزش در فرم­‌های ساده­‌ی طبیعت نیز برای جنبش مینیمالیست بسیار مهم است. معماری مینیمالیست قادر است با فروکاستن و تقلیل طرح به عناصر و اجزای اصلی‌­اش، و تمرکز بر روی فرم، نور، فضا، و متریال، از طریق سادگی به هماهنگی و هارمونی دست یابد و طبیعت و فضای داخی را با هم گرد آورد تا به تعادل و توازنی میان محیط و آن­چه ساخت بشر است دست پیدا کند. چنانچه به عنوان نمونه، در بسیاری از پروژه‌­های تادائو آندو مشاهده شده است. [البته] این بدین معنا نیست که فضا کاملاً بدون تزئینات طراحی می­‌شود، بلکه به این معنی است که تمام عناصر و جزئیات فضا به میزانی تقلیل می­‌یابند که دیگر نمی­‌توان هیچ چیز را، به منظور ارتقای طرح، کنار گذاشت.

پاویون کنفرانس ویترا[34]، ویلم راین[35] / آلمان. عکس از ویترا، توسط ریچارد برایانت[36].

با آغاز قرن بیست و یکم، مینیمالیسم به سرعت در همه جا حضور یافت؛ به حدی که به سبک زندگی آرمانی و مجلل تبدیل شد. فضاهای داخلی، طرح­‌های براق[37] و خطوط تمیز[38] را ارائه دادند تا حس سادگیِ بی‌زمان[39] و خوش­‌سلیقگی[40] را منتقل کنند. سطوح، کاملاً عاری از درهم­‌ریختگی بود و سازمان­‌دهی و تمیزی اولویت داشت. رنگ‌­های سفید و خنثی به عنوان [رنگ‌­های] پایه استفاده میذ­شدند، اما با رنگ­‌مایه‌­ها و بافت‌های مختلف تکمیل میذ­شدند تا مقداری ماهیت[41] [به فضا] اضافه کنند. طراحان، با الهام از طرح‌­های اسکاندیناوی، پرداخت­‌های طبیعی مانند چوب و سنگ را با شکل­‌های هندسی ساده ترکیب کردند؛ یک پالت رنگی مونوکروم[42] (تک‌­رنگ)، و عناصر کاربردی. کمی بعد، مینیمالیسم به یک نظم جهانیِ بیشتر زندگی کردن با کمتر[43] تبدیل شد – “مینیمالیسم، در یک فرهنگ مصرف­‌گرا، همواره ترفندی نسبتاً ایده­‌آل بود”.

آپارتمانی در لارگو دو کارمو[44]، گروه معماری اُرورا[45]. عکس از دو مل اُ منوس[46].

اگرچه طراحی مینیمالیستی در میان طراحان به شدت محبوب بود، اما به خاطر بیش از حد سرد و «بی­‌روح»[47] بودن، همواره شدیداً مورد انتقاد واقع می‌­­شد. بسیاری مینیمالیسم را به عنوان روشی برای خاموش‌کردن هیاهوی جهان خارج، و ورود به وضعیت تمکین و آرامش هنگامی که به خانه­‌هایشان وارد می­‌شدند، مورد استفاده قرار دادند. با این وجود، برخی دیگر هیچ دلبستگی عاطفی­‌ای به این سبک احساس نمی­‌کردند و شخصیت پرجنب‌وجوش و پرهیاهوی آنان را منعکس نمی‌­ساخت. اما در اواخر تابستان 2020، دنیا با تمایل به فضاهای داخلی طبیعی، سرزنده و التقاطی، سرانجام شروع به دیدن این تغییر بزرگ در «سفر زیبایی‌شناسی»[48] مردم کرد؛ «جایی که اتاق­‌ها می‌­توانند سرشار از رنگ، چیزهای غیرعادی[49] [اما جالب و جذاب] و اشیایی باشند که با هم جور نیستند، و این مزیت است[50]». ‌

استودیوی هنری اولینا[51] / اولینا ماکوسا[52]. عکس از آنه کاتِرین اِسکافونی[53].

بدیهی است که سبک همواره در حال تغییر است، و ترندها[54] (یا جریان‌­های) تازه و بازیابی­‌شده[55] غالباً هر ساله معرفی می‌­شوند. اما اعتقاد می­‌رود که پاندمی [ِکرونا] یکی از کلیدی‌­ترین عوامل این تغییر باشد. در پی چند ماه در قرنطینه‌ماندن، جای شگفتی نیست که مردم تمایل [و نیاز] شدیدی داشتند تا رنگ­‌های گرم‌­تری را به پالت رنگی خود بیفزایند و مقداری انرژی به فضا تزریق کنند. زندگی [با رنگ­‌های] سیاه و سفید دیگر مطلوب نبود؛ مردم، خواهان گیاهان، بافت­‌ها، چاپ‌­ها و لوازم تزئینی‌­ای بودند که شخصیت آنان را منعکس نماید. این پیش‌درآمدی بر سبک‌­های جِپاندی (ژاپِندی)[56] و مدرنیسمِ ارگانیک[57] بود که عناصر سبکی را از طرح‌­های ژاپنی و اسکاندیناوی وام گرفته بود و آن­ها را با خواص و متریال طبیعی تکمیل کرده بود تا به یک طرح یکنواخت [و خسته­‌کننده‌ی] زندگی اضافه کند. طراحان همچنین شروع به وام‌گرفتن از عناصر طراحی سایر کشورها، از قبیل پالت‌های رنگی، نقش­‌و­نگارها، و لوازم تزئینی[58] بومی، با تبدیل فضاهایشان به خلوتگاه‌­های کوچک[59] بودند.

خانه­‌ی نورث ونکوور[60] / گروه معماری اسکات و اسکات[61]. عکس از گروه معماری اسکات و اسکات.

دفتر شرکت ضبط[62] / استودیو طراحی داخلی دو[63]. عکس از میخائیل استپانوف[64].

بلو و گِلو[65] / اچ اِی اُ دیزاین[66]. عکس از هی! چیز[67].

یک پاسخ اغراق‌­آمیزتر به مینیمالیسم، ماکسیمالیسم[68] (یا حداکثر­گرایی) است، که آن نیز در چند سال­ اخیر محبوبیت یافته است. ماکسیمالیسم غالباً به عنوان یک واکنش شدیدِ ناخودآگاهِ فرهنگی‌اجتماعی در مقابل دلالت‌های سیاسی‌تاریخی مینیمالیسم در نظر گرفته شده است؛ برای مثال، واکنشی به نظرات بحث‌­برانگیز آدولف لوس معمار اتریشی در خصوص تزئینات و ارتباط آن­ها با «اروتیسم[69] (تحریکات جنسی) کنترل­‌نشده، فعالیت‌­های جنایی[70]، و دهقانی‌­گری»[71]، در نظر گرفته می­‌شود. امروزه، با ظهور فردگرایی[72]، فراگیربودن[73] و سرپیچی از وضعیت موجود[74]، خانه‌­های مینیمالیست بازنمایی چیزی هستند که در ذهن صاحب‌­خانه است؛ [یعنی] مکان­‌هایی که دیده‌اند، فرهنگ و میراث آن‌­ها، و علایق­شان – این یک «انسانیت معنادار و پیوند دهنده است؛ یک آشفتگی عمدی پرشور»، که به تجلیل از بیان­‌گرایی[75] و سلیقه­‌ی شخصی می‌پردازد و می‌پذیرد که مردم چه کسی هستند و از کجا آمده‌اند.

[1] Is minimalism dead?

[2] Dima Stouhi

[3] NORM House

[4] Allain Carle Architecte

[5] Felix Michaud

[6] Nothingness

[7] Trends

[8] Olaria House

[9] NJ+ Arquitetos Associados

[10] Denilson Machado

[11] Abstract expressionism

[12] Purest form of beauty

[13] Frank Stella

[14] Robert Morris

[15] Donald Judd

[16] Carl Andre

[17] Geometric abstraction

[18] Media

[19] Koshino House

[20] Ashiya-shi

[21] Kazunory Fujimoto

[22] Somewhat-empty spaces

[23] Cold lighting. نور ساطع شده توسط هر جسمی که دمای آن کمتر از دمای روشنایی سیمابی (incandescence) است. / نور مرئی از هر منبعی که مقادیر محسوسی مادون قرمز ندارد و بنابراین اثر گرمایی کمی دارد.

 

 

[24] Unobstructed voids

[25] Zen philosophy

[26] Industrialization

[27] Major city life

[28] IT’s House

[29] 2BOOKS design

[30] Millspace&Workpaperpress

[31] Zverynas

[32] HEIMA architects

[33] Norbert Tukaj

[34] Vitra Conference Pavilion

[35] Weil am Rhein

[36] Richard Bryant

[37] Sleek designs

[38] Clean lines

[39] Timeless simplicity

[40] Chic taste

[41] Character

[42] Monochrome

[43] Living more with less

[44] Largo do Carmo

[45] Aurora Arquitectos

[46] Do mal o menos

[47] Soul-less

[48] Aesthetic journey

[49] Kookiness

[50] That’s the point

[51] Ewelina Art Studio

[52] Ewelina Makosa

[53] Anne.Catherine Scoffoni

[54] Trends

[55] Recycled trends

[56] Japandi. سبکی در دکوراسیون داخلی که تلفیقی از سبک­های ژاپنی و اسکاندیناوی است.

[57] Organic modernism

[58] Accessories

[59] Mini retreat. کار معنوی با نور.

[60] North Vancouver House

[61] Scott & Scott Architects

[62] Record Company Office

[63] Two Interior Design Studio

[64] Mikhail Stepanov

[65] Blue and Glue

[66] HAO Design

[67] Hey! Cheese

[68]  Maximalism. در هنر، ماکسیمالیسم (به فرانسوی: Maximalisme) یک فلسفه و حرکت انتقادی علیه مینیمالیسم محسوب شده و زیبایی را در افراط و افزونگی معنی می­کند. این فلسفه می‌تواند به صورت «بیشتر، بیشتر است» خلاصه شود، در تقابل با مینیمالیسم که می‌گوید «کمتر، بیشتر است».

 

[69] Erotism

[70] Criminal activies

[71] Peasantry

[72] Individuality

[73] Inclusivity

[74] Defying the status quo

[75] Expressionism

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

یادداشت
شایسته ساسانی‌مقدم

شهر و هیاهو؛ تبیینِ جایگاهِ مکان‌مندی ،اختلاط فرهنگی و رویداد‌مداری در روند شهرسازی معاصر

شهرِ نور‌ و‌ رنگ، شهر مُهیج، شهر‌ِ جشنواره‌ها، شهر‌ِخلاق، شهر‌ِ کار‌آفرین، پایتختِ‌‌ فرهنگی و…تنها نمونه‌هایی از عناوین و استعاراتِ مصطلح در وصفِ اغلبِ شار و

ادامه مطلب